ARDAHAN’IN MUTASARRIFLIK YAPILMASI (1921)
Ardahan anavatana katıldıktan sonra, 7 Temmuz 1921 tarih ve 133 sayılı kanunla, vilâyet ile kaza arasında bir yönetim olan Mutasarrıflık haline getirildi. Eylül 1924’te Reis-i Cumhur Mustafa Kemal Paşa yanında eşi Latife Hanım olduğu halde Karadeniz gezisine çıkmıştı. Bu sırada merkez üssü Erzurum olan deprem felâketi nedeniyle gezisini keserek Erzurum’a geldi. 7 Ekim 1924 günü Kars’a gelen Mustafa Kemal Paşa, olağanüstü bir coşkuylakarşılandı. Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa gezi programına Ardahan’ı da almıştı. Fakat tam bu sırada çıkan Musul-Kerkük hadiseleri Gazi’nin Programını tamamlamasına engel oldu. O sebeple Mustafa Kemal Paşa, Başvekil İsmet Paşa’ya şu telgrafı göndermişti: _ ” Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine Kars Vilâyeti kazaları ve Ardahan Vilâyeti, davet ve arz-ı tazimat için Kars’a hususi heyetler göndermişlerdi. Bütün serhat vilayetlerimizi görmeye, vaktin müsait olmadığına pek müteessirim. 06.10.1924 Salı, M.Kemal” Çok fazla istemesine rağmen mühim yurt sorunları nedeniyle Gazi Paşanın Ardahan ziyareti böylece gerçekleşememiş oldu.
KURTULUŞ VE ŞANLI BAYRAĞIMIZA KAVUŞMA (23 ŞUBAT 1921)
Ardahan, uzun zamandan beri beklediği kurtuluş ve şanlı bayrağımıza kavuşma hülyasını 23 Şubat 1921 günü gerçekleştirdi. Gürcü birliklerinin şehri boşaltmasının ardından, öğleden sonra Yüzbaşı Osman Bey’in komutasındaki Türk birlikleri şehre girdi. Halkın içten karşılaması, Allah’a yapılan şükürler, kesilen kurbanlar çok güzel bir havayı aksettiriyordu. Ardahan’a Türk Bayrağı çekildi. TBMM, Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa’ya bir teşekkür telgrafı çekti. Fevzi Paşa da Kazım Karabekir Paşa’ya çektiği telgrafta “Ardahan ve Artvin ‘i kurtaran Şark Ordumuzun kahraman komutanlarım ve askerlerini tebrik ederim” diyordu.24 Şubat 1921’de Ardahan Livası adına Hamşioğlu Celal ve İsa, ileri gelenlerden Mehmet Ali ve Karaman imzalarını taşıyan bir telgraf Kâzım Paşa’ya teşekkür olarak gönderildi. Aynı mealde bir telgraf da TBMM’ne gönderildi. Şark Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir Paşa 24-26 Ekim tarihleri arasında Ardahan’ı ziyaret etmiş, beraberindeki heyete Ermeni ve Rusların burada yaptıkları kıyımları anlatmıştır.
ARDAHAN’IN KAZA HALİNE GETİRİLİŞİ
1926’ya kadar vilâyet statüsünde bulunan Ardahan 30 Mayıs 1926 tarih ve 877 sayılı kanun ile kaza haline dönüştürüldü. Bu karar 26 Haziran 1926 tarih ve 404 numaralı Resmî Ceride’de ilan edilmiştir. 877 numaralı kanun “Teşkilat-ı Mülkiye” kanunu adını taşımaktadır. Bu kanunun Ardahan’ı ilgilendiren 1 numaralı cetveli şöyledir. “İsimleri belirtilen 1 numaralı cetvelde yazılı olan Üsküdar, Beyoğlu, Ardahan, Çatalca, Gelibolu, Genç, Ergani, Siverek, Kozan, Muş ve Dersim kazaya çevrilmiştir.” ARDAHAN’IN İL OLMASI (1992) Ardahan, yarım yüzyıldan fazla, tam 66 yıl Kars iline bağlı bir ilçe olarak yer aldı. 27 Mayıs 1992 tarih ve 3806 sayılı kanun ile tekrar 1921’deki gibi bir İl haline getirildi. Ardahan’ın Bakanlar Kurulu Kararıyla il yapıldığı 3806 sayılı kanunun 1. Maddesi şöyledir: Madde 1- Kars iline bağlı Ardahan ilçe merkezi olmak ve ekli (13) sayılı listede adları yazılı ilçe, bucak, kasaba ve köyler bağlanmak suretiyle Ardahan adı ile “İL” kurulmuştur.
News
