Uzayın derinliklerinden gelen gizemli ve son derece parlak mavi ışık patlamaları, bilim dünyasını 10 yılı aşkın süredir meşgul ediyor. “Hızlı Mavi Optik Geçişler” olarak adlandırılan bu fenomen (İngilizcesiyle LFBOT – Luminous Fast Blue Optical Transients), sonunda açıklığa kavuşmaya başladı.
Özellikle Deprem felaketi ardından merak uyandıran ve deprem bölgesinde görülen gökyüzündeki mavi ışık patlamaları tedirginlik yaratmıştı. Uzmanlar enerji ve manyetik akım üzerine dursa da araştırmalar yapılmaya devam ediyor.
LFBOT’lar, gözlemlendikleri anda yüksek enerjili bir patlamayla ortaya çıkıyor ve hemen ardından X-ışını ve radyo dalgaları yayıyor. Ancak doğaları hakkında uzun süredir net bir bilgiye ulaşılamamıştı. Yeni bir gözlem sayesinde bu durum değişebilir.
En parlak örnek analiz edildi
Araştırmacılar, 2024 yılında tespit edilen ve bugüne kadar gözlemlenen en parlak LFBOT olan AT 2024wpp adlı örnek üzerinde yoğunlaştı. Elde edilen veriler, LFBOT’ların kökenine dair en güçlü ipuçlarını sunuyor.
Bilim insanlarına göre bu devasa enerji patlamaları, “aşırı gelgit bozulması” adlı bir kozmik olayın sonucu olabilir. Bu tür olaylarda, bir yıldız, süper kütleli bir kara deliğin çekim alanına yakalanarak adeta parçalanıyor. Elde edilen gözlemler, bu tür bir etkileşim sırasında LFBOT benzeri kısa ve yoğun ışık patlamalarının meydana geldiğini gösteriyor.
Kara delikler ve yıldız evrimi hakkında yeni bilgiler
Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'den astronomi ve fizik doçenti Raffaella Margutti, bu bulgunun yalnızca LFBOT’ları açıklamakla kalmayıp, aynı zamanda kara deliklerin oluşumu ve yıldızların evrimi hakkında da kritik bilgiler sunduğunu belirtti.
“Teorisyenler, LIGO’nun gözlemlediği büyük kara deliklerin nasıl oluştuğuna dair farklı senaryolar öne sürdü. LFBOT’lar, bu soruna farklı bir bakış açısı kazandırıyor,” diyen Margutti, LFBOT’ların ev sahibi galaksilerdeki tam konumlarının belirlenebilmesinin bu araştırmalar için büyük önem taşıdığını vurguladı.
Yeni çalışmalar akademik yayınlara kabul edildi
Söz konusu keşifler, iki ayrı bilimsel makaleyle duyuruldu. Her iki makale de The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımlanmak üzere kabul edildi. Bu çalışmaların başlıkları şöyle:
-
“The Most Luminous Known Fast Blue Optical Transient AT 2024wpp: Unprecedented Evolution and Properties in the X-rays and Radio”
-
“The Most Luminous Known Fast Blue Optical Transient AT 2024wpp: Unprecedented Evolution and Properties in the Ultraviolet to the Near-Infrared”
LFBOT’ların sırlarının çözülmesi, sadece bu gizemli ışık patlamalarının değil, aynı zamanda evrenin en güçlü kuvvetlerinden biri olan kara deliklerin daha derin anlaşılmasını da mümkün kılıyor.
